Zona (Herpes Zoster)
Varicella zoster virüs enfeksiyonu, yaygın veziküler döküntü şeklinde cilt lezyonları ile karakterize, çoğunlukla çocuklukta ortaya çıkan suçiçeği hastalığına neden olur.
Zona olarak da bilinen Herpes Zoster ise, gizli suçiçeği zoster virüsünün duyusal dorsal kök veya kraniyal sinir gangliyonlarında yeniden aktivasyonu sonucu ortaya çıkar. Genellikle dermatomal dağılım boyunca ağrılı veziküler döküntü şeklinde kendini gösterir. Yaşlı erişkinlerde ve bağışıklığı baskılanmış bireylerde daha sık görülür.
Epidemioloji
Varicella zoster virüs oldukça bulaşıcıdır. Bağışıklık yetersizliği olan kişilerde herpes zoster ve komplikasyonların görülme riski daha yüksektir.
Genel popülasyonda yaşam boyu Herpes Zoster riski %20-30 arasında değişmektedir, ancak 50 yaşından sonra risk önemli ölçüde artar ve yaşam boyu Herpes Zoster riski 85 yaşında %50'ye ulaşır.
Herpes Zoster oranının artmasının en önemli sebepleri, nüfusun yaşlanması ve İmmünosüpresan ilaçların kullanımının artmasıdır.
Patogenez
Varicella zoster virüs subklinik olabilir veya ateş ve veziküler lezyonlarla ortaya çıkabilir. Varicella zoster virüs, periferik nöronların dorsal kök, kraniyal sinir ve otonomik sinir gangliyonlarında gizli kalabilir. Aylar hatta yıllar sonra, Varicella zoster virüsün yeniden aktivasyonu ile klinik olarak Herpes Zoster olarak ortaya çıkar. Hastalık spektrumu yaygın zosterden daha yaygın görülen tipik dermatomal Herpes Zostere kadar değişebilir. Bağışıklık sisteminin baskılandığında, Varicella zoster virüsü yeniden aktive olarak, etkilenen ganglionlar ve sinirlerden yayılarak cilde ulaşır ve Herpes Zoster meydana gelir.
Varicella zoster virüsün yeniden aktivasyonunu sağlayabilecek risk faktörleri arasında HIV-1 enfeksiyonu, lenfoma, lösemi, kemik iliği nakli, organ nakli, immünosüpresif ilaçlar ve yaşlılık gibi bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar bulunur.
Depresyonun Herpes Zoster gelişimi ile ilişkili verileri vardır. Kilo kaybı ve uyku bozuklukları da bir risk faktörü olarak depresyondan bağımsız olarak varicella zoster virüs nüks riski ile ilişkili bulunmuştur.
Diğer risk faktörleri arasında Kafkas ırkı, kadın cinsiyeti, fiziksel travma, diabetes mellitus ve önceki bir Herpes Zoster öyküsü bulunur. Son olarak, bir aile de ortaya çıkan Herpes Zoster öyküsü riski arttırır; Etkilenen akraba sayısı, özellikle birinci derece akraba sayısı arttıkça, bu ailede bulunan bireyler için Herpes Zoster riski artar.
Klinik özellikler
Herpes zoster genellikle etkilenen bölgede ağrı, kaşıntı veya karıncalanma gibi şikayetlerle başlar. Genellikle etkilenen bölgedeki kaşıntı en belirgin özelliktir. Allodini veya hafif dokunuştan kaynaklanan ağrı da tarif edilebilir. Döküntü başlamadan önce ve yere bağlı olarak, semptomlar iskemik kalp hastalığı, kolesistit veya böbrek koliğinin neden olduğu ağrıyı taklit edebilir.
Klasik olarak, Varicella zoster virüs başlangıçta eritematöz bir tabanda makülopapüler olan, veziküler-püstüler görünüme dönüşen tek taraflı bir dermatomal döküntü olarak ortaya çıkar, 7–10 gün sonra kabuklanmaya başlar ve 2–4 hafta içinde iyileşir.
Tek bir dermatomla sınırlı olabilir veya meydana geldiği duyusal gangliyonun dağılımına bağlı olarak bitişik dermatomlar üzerinde de ortaya çıkabilir. Torasik, servikal ve oftalmik tutulum yaygın olarak görülür. Tüm lezyonlar kabuklandığında, döküntü bulaşıcı değildir. Fakat geride yaygın olarak görülebilen skar ve pigmentasyon bırakır.
Yaşlı yetişkinlerde, döküntü atipik bir görünüme sahip olabilir ve dermatom içindeki küçük bir yama ile sınırlı olabilir veya veziküllere dönüşmeden makülopapüler bir görünüme sahip olabilir.
Tek taraflı dermatomal döküntü ortaya çıktığında, ayırıcı tanı da Herpes Zosterin yanında herpes simpleks virüsü, kontakt dermatit, böcek ısırıkları, folikülit, impetigo, kandidiyaz ve uyuz göz önüne alınmalıdır.
Tipik olarak, hastalar baş ağrısı, halsizlik ve bazen fotofobi yaşarlar. Genellikle yanma, zonklama veya bıçaklanma olarak tanımlanan anormal duyum veya ağrı, hastaların yaklaşık %75'inde görülür ve ilk göze çarpan özellikler olabilir.
Döküntü başlangıcından önce, ilgili dermatomlarda nöropatik ağrı (ağrı, yanma, batma hissi) oluşur. Bu prodromal faz, migren baş ağrıları, trigeminal nevralji, miyokard enfarktüsü, biliyer veya renal kolik, apandisit, lumbosakral ağrı veya kas gerginliği gibi diğer yetişkinlerde ağrılı durumları taklit edebileceği için doktor için tanısal bir ikilemle sonuçlanabilir.
Çok hassas bir cildin varlığı doktora bunun Herpes Zoster olduğunu gösterebilir. Bu prodromal faz, ateş, yorgunluk, baş ağrısı, halsizlik ve fotofobi sistemik semptomları ile ilişkili olabilir. Bazı durumlarda, prodromal fazı döküntü gelişimi izlemez, bu zoster sinüs herpete olarak adlandırılır.
Herpes Zosterli kişilerin %2.5 ila 20'si, Varicella zoster virüs reaktivasyonu trigeminal sinirin oftalmik dalını içerdiğinde ortaya çıkan herpes zoster oftalmikus olarak bulunur. Kranial sinir V1 ayrıca cildin burun üzerinde innerve edildiğinden, burnun ucunda Hutchinson işareti olarak adlandırılan kutanöz bir lezyonun varlığı oküler tutulumu oldukça düşündürür.
Göz belirtileri arasında periorbital kutanöz lezyonlar, konjonktival enjeksiyon ve kemoz, keratit, korneal ülserasyon, üveit, sklerit, episklerit, glokom, retinal nekroz ve optik nevrit bulunur. Keratit en sık görülen komplikasyon olmaya devam etmektedir.
Herpes Zoster etkilenen kraniyal sinire bağlı olarak bir dizi klinik sunumla kraniyal nörit olarak ortaya çıkabilir. Kraniyal sinirleri III, IV ve VI içeren Herpes Zoster nöriti oftalmopleji ve / veya pitoz ile ortaya çıkabilir.
Kraniyal sinir VIII'in tutulumu, bulantı, kusma, işitme kaybı, kulak çınlaması, vertigo ve nistagmus semptomları ile eşzamanlı olarak ortaya çıkabilir. Servikal veya lomber sinir köklerini içeren Herpes Zoster radikülopati ile sonuçlanabilir.
Ekstremitelerin parezi, bağırsak ve / veya mesane inkontinansı ve duyusal eksikliklerle karakterize edilen Varicella zoster virüs miyelitinin iki tip klinik sunumu vardır. İmmünokompetan konakçılarda genellikle kendi kendini sınırlar ve akut suçiçeği veya zosterden günler ila haftalar sonra ortaya çıkar. İmmün sistemi baskılanmış konakta, varicella zoster virüs miyelitinin sakatlık ve hatta ölümle ilişkili kötü bir sonucu daha olasıdır.
Varicella zoster virüs nüksü ensefalit ve menenjit olarak da görülebilir. Hastalar genellikle değişmiş zihinsel durum ve fokal nörolojik defisit ile başvururlar. Nöbetler nadiren görülür ve hastaların üçte birinde döküntü olmayabilir.
Dissemine Herpes Zoster, primer ve bitişik dermatomların alanı dışında 20 veya daha fazla vezikül varlığı veya 3 veya daha fazla dermatomun dahil edilmesi olarak tanımlanır. Hem yayılmış hem de viseral zoster, bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha yaygındır, ancak immünokompetan konakçıda da viseral Varicella zoster virüs vaka raporları vardır.
Tedavideki esas amaç ağrı ve eşlik eden diğer semptomların ortadan kaldırılması veya en azından azaltılması ve hastanın yaşam kalitesini artırmak olmalıdır.
