Vertigo / Dizzines
Denge, lokomotor sisteminin statik ve dinamik olarak uyum içinde çalıştığını anlatmak için kullanılır. Denge organizmanın sensoriyel organlarından biridir. Tat ve koku alma, dokunma, görme ve işitme gibi duyuların içerisinde filogenetik olarak en eskisi ancak en az bilinenidir.
Denge merkezi, organizmanın bulunduğu ortam hakkında gözden, başın durumu hakkında vestibüler sistemden, ekstremiteler, eklemler, kaslar ve iç organlar hakkında proprioseptif sistemden bilgiler alır.
Bu sistemlerden herhangi birindeki veya denge merkezindeki bozukluk organizmayı denge problemine sokacaktır.
Dizzines sendeleme, sallanma, dengede güçlük, sarhoşluk hissi, yerin yükselip alçalması, eklemlerde gevşeme hissi, objelerin yandan kaçar gibi olması, başta boşluk hissi, eşyaların ayakların altında kayması, dalgalanma ile tarif edilir.
Vertigoyu ise hastalar etrafın kendi çevresinde veya kendinin etrafta bulunalar çevresinde dönmesi olarak tarif ederler.
Denge bozukluğunda eğer rotasyon komponenti var ise (ister kişinin ister etraftaki objelerin dönmesi olsun) vertigo, eğer rotasyon olmayan bir denge bozukluğu var ise dizzines olarak adlandırılır.
Vertigo vestibüler sistem hastalıklarının bir belirtisidir. Halbuki dizzinesli bir hastada neden bütün bir vücut olabilir.
Vestibüler sistem baş hareketlerine duyarlı bir sistemdir. İstirahat halinde santral sinir sistemine aktarılan bilgiler her iki labirentten simetrik ve eşit olarak gelir. Başın hareketi halinde ise hareket yönüne göre labirentten gelen bilgi farklılık göstererek denge merkezinin başın durumu hakkında bilgi sahibi olması sağlanır.
Tek taraflı vestibüler sistem patolojilerinde (eksitasyon veya paralizi) ise bu simetri bozulur. Vertigo bu simetrinin bozulması sonucu oluşur. Hareket halinde bu semptom daha belirgindir. Eğer her iki labirente eşit derecede eksitasyon veya paralizi var ise vertigo görülmez.
Vertigo, dış kulak yolunu dolduran buşonlardan başlayarak otolojik sistemin ve santral sinir sistemin bütün patolojilerine eşlik eden bir semptomdur. Hastayı ileri derece rahatsız etmesinin ve korkutmasının yanı sıra hasta tarafından anlatılmasında da güçlükler mevcuttur
Baş dönmesi olan hastadan alınacak dikkatli bir öykü, tanı koymada fizik muayene ve özel vestibüler testlerden öncelikli ve önemlidir. Hastadan alınan öyküde öncelikle gerçek bir baş dönmesini mi yoksa diğer denge bozuklukları tiplerini mi tarif ettiği ayırt edilebilir.
Vertigonun süresi önemli bilgiler verir. Saniyeler sürmesi benign paroksismal pozisyonel vertigoyu (BPPV), dakikalar sürmesi vasküler nedenleri, saatlerce sürmesi meniere hastalığını, günler sürmesi vestibüler nöriniti, haftalar, aylarca sürmesi ise santral ve psikolojik nedenleri akla getirir.
Anamnezde otolojik yada nörolojik eşlik eden semptomlar sorgulanmalı, provoke eden durumlar araştırılmalıdır. Hastanın otoskopik muayenesi, nörolojik, baş boyun ve kardiyovaskuler sistem muayeneleri muhakkak yapılmalıdır
