Aşırı Terleme (Hiperhidroz)
Çevre koşulları ve vücudun ısı kontrolünden bağımsız olarak ortaya çıkan bir durumdur. Aşırı terleme, soğuk havalarda olduğu gibi alışılmadık durumlarda veya hiç tetikleyici olmadan da ortaya çıkabilir.
El avuç içi ve ayak tabanlarında ortaya çıkan ter, evrim sırasında insanlar için önemli olan ve el sanatları, kağıt kullanımı ve spor gibi çok farklı aktiviteler yaparken normal avuç nemine sahip olmak için önemlidir.
Terleme vücudun ısı kontrolünü yapmak için meydana gelen fizyolojik ve hayati bir süreçtir. Termoregülatör ve duygusal terleme olarak iki tür terleme olur.
Terleme, termoregülasyondaki en önemli etkendir ve hipotalamus ile kontrol edilir. Ter bezlerinin fonksiyonu ve cildin dolaşımı sempatik sinir sistemi tarafından düzenlenir.
Bazen “duygusal” olarak adlandırılan palmoplantar terleme, korteks, limbik sistem ve sempatik sinirler yoluyla kontrol edilir.
Koltuk altı ve kasıklarda ekrin, apokrin ve hibrit apoekrin olmak üzere üç tür ter bezi bulunur. Ekrin ve apoekrin ter bezleri tuz çözeltisi, “normal ter” üretir. Apokrin teri esas olarak kokusuzdur ancak karakteristik ter kokusu koltuk altı ve kasıklarda cilt bakterilerini parçaladığında ortaya çıkar. Bu koku bezleri ergenlik döneminde aktif hale gelir ve yapışkan bir sıvı salgılarlar. Bir kişinin kişisel, zaman zaman hoş olmayan kokusundan sorumludurlar.
Ter bezlerinin çoğu ekrin tipindedir. Ekrin ter bezleri en fazla aksiller bölgede, ellerin avuç içlerinde ve ayak tabanlarında bulunurlar. Ana işlevleri termoregülasyondur. Termoregülasyon, eşit vücut ısısını ve dolayısıyla homeostazı korumak için önemlidir.
Hiperhidrozda artan terleme önemli bir sorun oluşturabilir. Etkilenen kişiler, artan ter üretimi nedeniyle sosyal ve mesleki ortamlarda önemli sorunlar yaşarlar. El ve ayağın avuç içi üzerindeki basınçla tetiklenen refleksler palmoplantar terlemeyi tetikleyebilirler.
El ve ayaklardaki hiperhidroz genellikle erken çocukluk döneminde başlar, ancak aksiller hiperhidroz genellikle gençlik yıllarında başlar. Genel hiperhidroz ise genellikle 50 yaşından sonra başlar.
İki tip hiperhidroz vardır.
Primer hiperhidroz
Belirgin bir neden olmadan ortaya çıkan aşırı terlemedir. Primer hiperhidroz, sağlıklı kişilerde, çoğunlukla ergenlik çağında "idiyopatik" olarak başlar. Nüfusun yaklaşık % 3'ü hiperhidrozdan, bunların da %51'i primer hiperhidrozdan muzdariptirler. Genellikle ekrin ter bezlerinden terleme oluşur. Primer hiperhidroz esas olarak aksillaları etkiler (%79), ancak ayaklar, eller ve yüz de etkilenebilir, genellikle, birkaç alan etkilenir.
Hastaların %30 ila %65'inde aile öyküsü pozitiftir olduğu için, genetik bir yatkınlık olabilir. Genellikle el sıkışmaktan kaçınırlar veya kollarının altında istenmeyen ter yamaları bulunur.
Hiperhidroz, sempatik ve parasempatik sinir sisteminin karmaşık bir işlev bozukluğu sonucu ortaya çıkar. Ter bezi morfolojisinde değişiklikler gözlenmez. Sıklıkla ciddi psikososyal sorunlara maruz kalan hastalarda ortaya çıkabilir.
Primer hiperhidroz fokal ve genel primer hiperhidroz olarak ikiye ayrılır.
Fokal primer hiperhidroz, eller, ayaklar, koltuk altı veya kasıklarda, iki taraflı simetrik olarak görülür. Yüz ve kafada da görülebilir. Genel primer hiperhidroz hem kafa hem de gövde de görülür. Ciddi vakalarda da ekstremiteleri ve kasıkları içeren kombine fokal ve genel hiperhidroz oluşur.
Genel primer hiperhidrozlu hastalarda, ısı ve efor birinci derecede etkili olmasına rağmen, stres ikinci derecede etkilidir. Fokal primer hiperhidrozlu hastalar da ise stres birinci derecede etkili, ısı ve efor ise ikinci derecede etkilidir.
Sekonder Hiperhidroz
Sadece eller, koltuk altı, yüz veya ayaklar yerine, vücudun her yerinde veya vücudun daha geniş bir bölgesinde ortaya çıkan aşırı terlemedir. Primer hiperhidrozdan farklı olarak, uyku sırasında aşırı terlemeye neden olabilir Tıbbi bir durum veya kullanılan ilaçlar hiperhidroza neden olabilir.
Nedenleri
- Endokrin rahatsızlıkları ve değişiklikleri (hipertiroidizm, hiperpituitarizm, diyabet, menopoz ve gebelik, feokromositoma, karsinoid sendrom, akromegali)
- Obezite
- Parkinson hastalığı gibi nörolojik bozukluklar
- Romatizmal eklem iltihabı
- Gut
- Enfeksiyonlar
- Maligniteler
- İlaçlar (antidepresanlar)
- Zehirlenme,
- Alkol veya uyuşturucu madde kullanımı
