Sıklıkla etkilenmiş tarafta sternokleidomastoid kasının kısalması sonucu, başın aynı tarafa eğildiği, yüz ve çenenin karşı tarafa döndüğü ve başın öne eğilmesiyle karakterize klinik bir deformitedir.
Sternokleidomastoid dışında tortikolise karışan kasları arasında splenius, trapezius, skapula, skalenler ve platysma bulunur.
Tortikolis sınıflandırılması
Deneysel tortikolis modelleri tortikollisin hem lokal faktörlerden hem de merkezi sinir sistemi bozukluklarından kaynaklanabileceğini göstermektedir
Konjenital tortikolis
Gebelik veya doğum sırasında, kasta ödem yapan ve Sternokleidomastoid kasının konjenital fibrozuna ve kas liflerinin kısalmasına neden olabilecek travma meydana gelebilir. Doğumda boynun venöz kompresyonu konjesyona ve ardından gelişebilecek kompartman sendromuna yol açabilir. Tortikollisli hastaların %30 – 60’ında zor doğum öyküsü bulunmakla birlikte, sezaryen doğumla doğan bebeklerde de görülmektedir.
Dermatojenik ağrı
Yanık veya yara skarlarında boyun derisinde ki kısalmaya bağlı hareket kısıtlılığı olabilir.
Oküler tortikolis
İnferior oblik kasın aşırı hareketi gözü yukarı ve lateral olarak döndürür. Göz abduksiyona getirildiğinde, bu hareket zayıf olarak yapılır. Bu nedenle baş, aynı taraftaki inferior oblik kasın hareketini kompanse edebilmek için karşı tarafa çevrilir.
Romatolojik tortikolis
Çeşitli romatolojik hastalıklara sekonder olarak ortaya çıkabilir.
Vestibüler tortikolis
Dengeden sorumlu iç kulak, iç kulağın labirentinin problemlerinde ortaya çıkabilir.
Nörojenik tortikolis
İnme veya travma gibi herhangi bir nörolojik bozukluk veya kazadan kaynaklanır.
Spazmodik tortikolis (Servikal distoni)
Boyun kaslarının tonik ve klonik kasılmalarının görüldüğü nörolojik bir hastalıktır. Boyun kaslarının istemsiz olarak kasılmasıyla, başın eğilmesine veya bir tarafa dönmesine neden olan ağrılı bir durumdur.
Servikal distoni ayrıca kafanın kontrol edilemez şekilde ileri veya geri eğilmesine neden olabilir. Genellikle orta yaşlı veya yaşlı insanlarda görülür ve etiyoloji büyük ölçüde belirsiz olsa da bazal gangliyonlardaki dejeneratif değişikliklerden kaynaklanabilir. En yaygın tetikleyici faktörler duygusal stres, fiziksel aşırı yük veya ani hareketlerdir..