Astım
Çevresel, alerjik, enfeksiyöz ve psikolojik faktörlerin etkili olduğu multifaktöryel ve havayollarının kronik inflamatuvar bir hastalığıdır. Hastaların özellikle geceleri veya sabahın erken saatlerinde tekrarlayan hırıltılı solunum, nefes darlığı, göğüs sıkışması ve öksürük ataklarıyla beraber nefessiz kalarak uykudan uyanmalarına ve sık sık acil servislere başvurmalarına neden olmaktadır.
Hastalar tarafından tarif edilen yaygın semptomlar arasında öksürük, hırıltılı solunum, göğüs sıkışması, nefes darlığı ve bazen göğüs ağrısı bulunmasına rağmen, hastalarının %15'inde kuru öksürük solunum semptomunu gösteren tek bulgu olabilir. Yüksek stres düzeylerine sahip astım hastalarında bu semptomların birinin veya hepsinin daha kötü seyrettiği bildirilmiştir. Egzersize bağlı bronkospazm, tüm hastaların neredeyse %90'ında bulunur.
Hastalarda egzersiz esnasında şikayetler arttığı için spor yapmak istememekte ve aktivite gerektiren işlerde çalışmak istememektedirler. Astım önemli bir iş gücü kaybına neden olmakta, öğrenciler okula gidememekte, okul başarıları düşmektedir.
Özellikle ev tozu akarları ve ailesinde alerji veya astım öyküsü olması en önemli risk faktörüdür. Üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, havadaki değişiklikler, duyarlı bireylerin alerjenlere maruz kalması, soğuk hava, egzersiz, stres ve bazı kadınlarda regl ile ilişkili hormonal değişiklikler astımın akut alevlenmesine sebep olabilir.
Hastalar şikayetlerinin çıkabileceği korkusu ile toplum içine girmekten çekinmekte ve sosyal hayatları etkilenmektedir. Sık olarak psikiyatrik problemler yaşamakta ve psikiyatrik problemlere bağlı astımın kontrolünde güçlükler yaşanmaktadır.
Astımlı hastalarda, genel topluma göre psikolojik stres ve buna bağlı psikopatolojilerin görülme oranı yüksek bulunmuştur.
Psikolojik stres insan vücudunda, sinir sistemi, endokrin sistem, immün sistem gibi pek çok sistemi etkilemektedir. Bu etkileşimler de dolaylı, ya da doğrudan astım hastalığı üzerine etkili olmaktadır.
Bilindiği gibi stres, adrenomedüller sistem ve hipotalamik-pitüiter-adrenokortikal aksı aktive ederek adrenalin-noradrenalin ve kortizol salınımında artışa yol açmaktadır. Olumsuz emosyonel tepkiler hipotalamik-pitüiter-adrenokortikal aksının düzgün çalışmasını engellemektedir. Özellikle kronik stres hipotalamik-pitüiter-adrenokortikal aksının duyarsızlaşmasına neden olarak kortizol sekresyonunun azalmasına ve dolayısıyla inflamatuvar sitokinlerin miktarının yükselmesine zemin hazırlamaktadır
Yapılan araştırmalarda maluliyet, iş gücü kaybı, iş değişikliği, okula gidememe, acile başvurular, hastaneye yatma ,erken ölüm gibi unsurları kapsayan maluliyete göre uyarlanmış yaşam süresi göz önüne alındığında astım, diyabetle aynı düzeyde probleme yol açabilen bir kronik hastalık olarak karşımıza çıkmaktadır
Hastalık eskisi kadar sık olmasa da hastaların zaman zaman hastanede yatmalarına ve ölümlere yol açabilmektedir. Bütün bu sayılan nedenlerden dolayı astım ciddiye alınması ve iyi takip ve tedavi edilmesi gereken önemli bir hastalıktır.
Yaygın görülen Semptomları
- Göğüs ağrısı ve göğüste sıkışma hissi.
- Kuru öksürük.
- Yorgunluk.
- Ateş.
- Nefes darlığı ile uyanma.
- Hırıltılı solunum.
- Öksürük ile uyanma.
Astımda semptomları tetikleyen ve/veya şiddetini arttıran nedenler
- Viral solunum sistemi infeksiyonları
- Ev içi çevresel alerjenler
- Mantar, ev tozu akarları, hamam böceği, evcil hayvanlar ve bunların sekresyonları
- Ev dışı çevresel alerjenler
- Polenler
- Mesleksel kimyasallar veya allerjenler
- Çevresel değişiklik
- Taşınma, iş değişikliği, seyahate gitme, kullanılan malzemelerde değişiklik
- İrritanlar
- Sigara dumanı, güçlü kokular, mesleksel kimyasallar, partiküller ve tozlar, buhar, gaz veya aerosoller
- Emosyonel faktörler
- Korku, kızgınlık, aşırı gülme veya ağlama
- İlaçlar
- Aspirin, tablet ve göz damlası şeklinde beta-blokerler, nonsteroid antienflamatuvarlar
- Gıdalar, katkı maddeleri ve koruyucular
- Hava koşullarında değişiklikler, soğuk havaya maruziyet
- Mensturasyon, hamilelik, tiroid hastalıkları
